«Қолы бос актер табу қиын»
’98mag: Нұрлан мырза, сіз индустрияда түрлі жаңа форматтарды сынап көріп, қазіргі қазақ кино нарығына көп жаңалық әкелдіңіз. Үнемі бәсекелесіп жүру, алға ұмтылу қайдан келген қасиет?
Нұрлан Қоянбаев: Біз КВН ойнадық қой. Ол — үлкен жарыс. Басқалардан қалыспау деген әдет сол жерде қалыптасты. Біз ойнаған кезде бәсекелістік күшті болды. Бірінші орын алу өте қиын еді. Қазақстанның атынан барған соң мойнымыздағы жауапкершілік күшті болды.
Жарысқан бізге ұнайтын. Бұл істен көп ақша таппасақ та, әзілді өте жақсы көрдік. Сол кезде Мәскеуде қалуға шақырту келді. Бірақ қалуға ниет болған жоқ. Керісінше, қазақстандық арналарда қазақша бағдарламалар түсіргіміз келді. Осылай «Әзіл-студио», «Қызық радиосы», «Жатақхана», «Базарбаевтар», «Намыс дода» сияқты жобаларды түсірдік. Сол кездері деңгейіміз өсіп, телевидение саласына аяқ бастық. «Түнгі студия» да сол кездері пайда болды.
Ол кезде бағдарламаны қазақша шығарсаң, шамамен 50 % көрерменді жоғалтасың. Соған қарамастан, «Түнгі студияның» рейтингі 9,3 % болды. Бұл — өте жоғары көрсеткіш. Басқа бағдармалардың басшыларымен айлығымыз бірдей болса да, бойымызда бәсекелістік рухы көп еңбек етуге жетелей берді. Бағдарламаны үнемі жоғары дәрежеде түсіруге тырыстық, талпынып жүруші едік.
’98mag: «Түнгі студияда» қалай жүргізуші болдыңыз?
Нұрлан Қоянбаев: Мен жобада әуелі тек продюсер болғым келген. Бұл әлемдік формат қой. Продюсер ретінде жасы үлкен кісі жүргізуші болса да ойладым. Бірақ ешкімді таба алған жоқпын. Менен жас әртістер өзіңіздің жүргізуші болғаныңыз жақсы сияқты деп сендірді. Солай «Түнгі студияның» жүргізушісі болдым. КВН-де орысша ойнап жүріп, көп әзілім сол тілде қалыптасып кетіпті. Әр бағдарламаны уайымдап жүргізетінмін. Бағдарлама сайын көмекшіме «осы, міне, соңғы рет жүргізуім» дейтінмін. Әр жолы мұздай суға сүңгіп жатқандай күй кешемін.
’98mag: Неліктен тап комедия жанрында фильм түсіре бастадыңыз?
Нұрлан Қоянбаев: Кино саласында да өзіме жақын жанрдан жаңылмай, комедияны таңдадым. Сахнада әзіл айттық, телевидениеда әзіл айттық, енді кинода әзіл айтып жүрміз. Қазір біз кино саласында көп табысқа жетіп жатырмыз. Бұл — қуантатын нәрсе. Бұрын қазақ көрерменінің ақшасы Голливудтқа кеткен болса, қазір ішкі нарықта қалады.
Комедия жанрында кино түсіруді менен бұрын бастаған адамдар көп — Баян Мақсатқызы, Асқар Ұзабаев, Нұртас Адамбаев… Бірақ «Қазақша бизнес» қазақша сөйлейтін аудиторияға жақын киноның біріне айналды. Негізгі ерекшелігі сол — фильмде біз қазақты өзге ұлттың өкілдерімен кездестіреміз, айырмашылықты көрсетеміз. Сол қырымен көрермен жүрегіне жол тапты. Біз көп жыл бойы қазақ тілді аудиторияға жұмыс істеп жүрміз.
’98mag: «Қазақша бизнес Кореяда» фильмінің табысы Marvel студиясының «Кек алушылар: Финал» фильмінің Қазақстанда жинаған кассасынан асып түсті. Бұл жетістікті қалай қабылдадыңыз?
Нұрлан Қоянбаев: «Кек алушылардан» басып озғанымызды өзімнің жеке жетістігім деп емес, қазақша контенттің жеңісі деп білемін. Біздің индустрия трендте деген сөз. Сол жылы бұл фильм әлем бойынша ең көп касса жинап жатты. Прокатта Голливуд туындысының қыспағына шыдап, отандық фильмнің көш бастауы — әлемде сирек кездесетін құбылыс. Қазір кинотеатрларда көрсетіліп жатқан картиналардың отыз пайызға жуығы — қазақстандық кино. Бұған қуанамын. Қазір қолы бос оператор мен актер табу қиын. Бұған да қуанамын. Демек, дамып жатырмыз.
«Қазақша бизнес» маған жай кино емес. Мен одан миллиард тапқанымды да бекер айтқан жоқпын. Қазақ киносы ақша таба алатын көрсеткім келді. Біздің киноиндустрияда бәсекелестік пайда болса, осы саланың бойына қан жүгірсе дедім. Маған сондай орта ұнайды. Байқасаңыз, бұрын жұлдыздардың жеке өмірін талқылау көп еді. Қазір кім не түсіріп жатқанын айтады. Осылай-осылай индустрия қалыптасады.
«Қаржы Қазақстанда қалса, қуанамын»
’98mag: «Қазақша бизнестің» жаңа бөлімі шықпағалы екі жыл болды. Бұған дейін жыл сайын түсірілетін. Бұл Қазақстандағы ең табысты кинофраншиза осымен тоқтады деген сөз бе?
Нұрлан Қоянбаев: Басында түсіруді тоқтатамын деп ойлағанмын. Бірақ «Қазақша бизнестің» өз көрермені бар. Мысалы, өткенде бір жас қыз: «Мен «Қазақша бизнесті» 3-сыныптан бері көріп жүрмін» дейді. Өзі кәдімгі бойжеткен! Сонда кейінгі он жылда үлкен бір кезең өткенін түсіндім. Түсірілімді әрі қарай жалғастыру керек деп шештім.
Біреулер «Қазақша бизнесті» сынағанда жүрегіме өте қатты жақын қабылдаймын. Әлем бойынша сегіз жылға созылған жоба өте аз ғой. Сонымен қоса, барлық құрлықта түсірілген кинофраншиза жоқ. Біз осыған жақындап жатырмыз.
«Қазақша бизнестің» 4-5-бөлімдері шыққанда біз жолымызды тапқандай болдық. Жобаның ең танымал кездері де осы еді. Алайда сол кезде сыншылар да көбейді. «Еркөш неге жоғала береді?» деп сұрай бастады. Мен де сол сұрақты сценаристерге қойып, оқиға желісін біртіндеп өзгертуін сұрадым. Сөйтіп Түркиядан бастап детективке айналды, Бразилияда орта жас дағдарысы жайлы көрсеттік. Бірақ бір күні баламның мектебіне барғанда баламның сыныптастары «Еркөш қайда? Қайтадан жоғалып кетті ме?» деп қызып сұрап тұр. Сол кезде мен үлкендерді тыңдап, киноның «еркелігі» жоғалғанын түсіндім.
’98mag: «Қазақша бизнестің» негізгі мақсаты қандай?
Нұрлан Қоянбаев: Шалғай ауылда, аудан орталықтары мен шағын қалаларда тұратын кейбір жас тіпті Алматы мен Астананы көрсем деп армандайды. «Қазақша бизнесті» көріп, олар өзіне сенімді бола бастаса деймін. Қазақтың қыздары мен ұлдары әлемнің түкпір-түкпіріне еркін бара алады деген ойды сіңіргім келеді.
’98mag: Қазақ комедиясын мойындамайтын адам көп. Оған пікіріңіз қандай?
Нұрлан Қоянбаев: Қазақ киносының саны бар, сапасы жоқ деп айтатындар бар, иә. Бірақ көш жүре түзеледі. Сапа біртіндеп қалыптасады. Мазмұны да біртіндеп өзгереді. Бұған уақыт қажет. Мен көп қаржы ел ішінде қалатынына қуанамын.
«Нұрланнан глобусты тартып алыңдаршы» деп қалжыңдайтындар бар екен. Менің негізгі мақсатым — қазақтілді контентке назар аударту болды. Біреулер қазақ киносына барғысы келмейді, мойындамайды да… Мұны естігенде мен Оңтүстік Кореяның тәжірибесіне қараймын. 70-80-жылдары олар да сапасыз сериал мен фильм түсірген. Бірақ ел ішіндегі көрерменнің қолдауы арқасында қазір әлем бойынша «Корей толқынын», яғни солардың мәдени ықпалын көріп отырмыз.
Тек қазақ комедиясын емес, жалпы қазақ ойын-сауық индустриясын сынайтындар көп. Бірақ мен стадион жинап, қазақша ән айтатын жастарды мақтан тұтамын. Садраддин, Димаш, Мирас, Тұрар, Еңлік сияқты жас әншілер бар. Бұл да мәдениет. 13-14 жасар қыздардың жақсы көретін жұлдызы болғаны қандай жақсы. Мәдениеті дамыған ел — мықты ел.
’98mag: Биыл сіз Tiger Films кино компаниясымен бірлесіп фильм түсіруді жоспарлап отыр екенсіз. Өндірістік тәсілдер арасында айырмашылық бар ма екен?
Нұрлан Қоянбаев: Tiger Films — Қазақстандағы ең ірі кино компаниялардың бірі. Олардың да, біздің де тәжірбиеміз мол. Бұл жерде маңыздысы — тәжірибе алмасу. Олар нарықта кеше пайда болған жоқ. 90-жылдары көп кинотеатрды дағдарыстан құтқарды. Сондықтан олармен бірге жұмыс істеу — зор мәртебе.
Қазір біз романтикалық комедия түсіруді жоспарлап отырмыз. Ромком! Бізде ромком мен мелодрама өте аз екен. Біздің нарықта ғашық адам рөліне көріп, махаббат сахнасын шебер сомдап шыға алатын әртіс көп емес. Мелодрамада ойнау оңай емес, оған өмірлік тәжірибе керек. Тіпті «My love Aisulu»-да ойнаған кезімде маған: «Ағай, сіз мелодрамаға түсетін жастан өтіп кеттіңіз ғой» деп жазған көрермен көп болды. Сондай пікірлерді оқығанда бір ай жұмыс істегім келмей қалады. (Күледі)
«Табиғаттым саясатқа жат»
’98mag: Өзіңіз таяуда қандай фильм көрдіңіз?
Нұрлан Қоянбаев: Маған фантастика немесе хоррор жанрлары жақын емес. Шынайы, табиғи туындылар ұнайды. Кейінгі рет көргенім — «Өмір саған мандарин берсе» дорамасы. Өкіріп жылап көріп шықтым.
’98mag: Сіз өз фильмдеріңізге ғана түсесіз. Бұған не себеп?
Нұрлан Қоянбаев: Мені бұрын ешкім киноға шақырған жоқ. КВН кезінен бері солай. 1-курста мені университет командасына алған жоқ. Сөйтіп өз командамды құрдым. Сен бір жердің талабына сәйкес келмесең, демек жолың өзгеше болуы мүмкін. Телевидениеде де солай болды. Бізді ешкім шақырған жоқ. Кино саласында солай болды. Бір рет кастингіге бардым да, өтпей қалдым. Содан кейін қойдым. Бірақ мен қазіргі продюсерлерге ризамын. Батыл!
Оның үстіне актер болсаң, фильм бойынша ештеңе бақылай алмайсың. Не картинаға түсіп жатқаныңды да толық білмейсің. Сондықтан маған өз алаңымда, өз кинома түскен ыңғайлы.
’98mag: Кейінгі төрт жылда өзіңізді сомдаған екі фильміңіз шықты. Продюсер ретінде экранда өз бейнеңізді көрсету арқылы қандай да бір мақсатты көздейсіз бе?
Нұрлан Қоянбаев: Бұл жобалардың форматы сондай. Өз атымнан сөйлесем, жұрт маған сенеді.
’98mag: Саясатта бақ сынап көргіңіз келмей ме?
Нұрлан Қоянбаев: Менің табиғатым саясатқа жат. Өзімді өнерде ғана көремін. Осы қоғамның мүшесі болғандықтан кейде пікір білдіріп отырғым келеді.
’98mag: Сіз өзіңізді әуелі кіммін деп есептейсіз? Комик пе, продюсер ме, сценарист пе, актер ме әлде жүргізуші ме?
Нұрлан Қоянбаев: Мен кәсіби актер емеспін, кәсіби комик те, журналист те емеспін. Мен — ұйымдастырушымын. Ұйымдастырушы деген продюсер не менеджер ғой.
Қазақстанда продюсерлік институт дамымаған. Шетелде оқыған продюсерлер бар. Елге қайтқанда олар жұмыс істей алмай қалды. Себебі бізде жүйе басқаша. Продюсер болу деген — дайын асқа тік қасық болу емес, жағдайды қабылдап, мойындау. Елде қанша кинотеатр бар екенін, халыққа қандай кино өтіп жатқанын түсініп, жұмыс істеу — менің қызметім.
’98mag: «Qazaq Alemi» фильмін сіз подкаст ретінде бастадыңыз. Ал былтыр YouTube-арнаңызда подкаст форматындағы алғашқы видеоңыз жарияланды. Бірақ содан бері жаңармай тұр. Мұндай форматты болашақта жалғастыру ойыңызда бар ма?
Нұрлан Қоянбаев: Подкаст форматында шынайылық бар. Бірнеше рет подкасқа сұхбат беруге бардым. Мүмкіндік болса, подкастқа күнде барып, әңгіме айтып отыра берер едім! (Күледі) Бірақ кейде ойымды дұрыс жеткізе алмай қаламын ба деп қорқамын. Кейде шыдамай барып қоямын да, ішімдегінің бәрін жайып саламын. Сосын маған біреулер хабарласады да: «Олай айтуға болмайды ғой» деп жатады. Подкаст иелері видеоны шығарар алдында бір көрсетіп алса, қуанып қаламын. Себебі шынайы болуға тырысамын деп, кейде ойымды қате жеткізуім мүмкін.
’98mag: Осынша көп әрі алуан жобаға қалай үлгеріп жүресіз?
Нұрлан Қоянбаев: Өзіме ұнайтын жобалар ғой. Сүйікті жұмысыңмен айналыссаң, бәріне үлгересің.
«Мені тандағанына қуандым»
’98mag: Не себепті inDrive-тың амбассадоры болуға келістіңіз?
Нұрлан Қоянбаев: Бірнеше себебі бар. Біріншіден, олар компаниясын Саха Республикасынан Алматыға көшірді. Біздің елді таңдады деген сөз. Екіншіден, Саха халқы — біздің бауырларымыз. Үшіншіден, олар менің кейбір талабымды ескерді.
Қазақстанда әлеуметтік желіні орысша жүргізсең, аудиторияң көбірек болатыны рас. Жарнама да көбіне орысша жазылады. Ал inDrive жарнаманы көбіне қазақша жасауға, билбортарда қазақша мәтінді ірірек жазуға келісті. Компанияның құндылықтары да өзіме жақын. Таксиден бөлек, Алматының лас ауасын зерттеуге, кино фестивальдерін ұйымдастыруға қолдау көрсетіп жүр.
Оған қоса бұл қосымша жайлы екенін өзім де көрдім. Бір жолы туысымыз қонаққа келді. Біз өзіміз Алматыда тұрамыз. Ол кісі Таразға шұғыл қайтуы керек болды. inDrive.Межгород дегенді таңдап, өте көп таксист тауып алды. Жайлы көлікті таңдап, келісіп, 2-3 сағатта үйден Таразға алып кетті. Аман-есен жетті. Сол кезде осы қосымшаға риза болдым. Кейін де бірнеше рет туыстарым солай қатынап жүрді.
’98mag: inDrive 500 қазақстандықтан сауалнама алып, танымал тұлғалар арасында сізге деген сенім ең жоғары деңгейде екенін анықтапты. Өзіңіз бұған не дейсіз?
Нұрлан Қоянбаев: Маған алпауыт компанияның осындай ықылас білдіргеніне риза болдым. Себебі мен қазақтілді актермін, қазақша парақша жүргіземін, қазақша бағдарлама жүргіземін. Маған бұл тарихи кезең сияқты көрінді. Демек, нарықта жағдай өзгеріп келеді.
’98mag: inDrive брендінің амбассадоры болу сізге қаншалықты маңызы рөл?
Нұрлан Қоянбаев: Амбассадор болу деген халыққа қызмет ету ғой. Мен сияқты қазақ баласын таңдағына ризамын. Осы амбассадор форматына сай бола алар ма екенмін деп ойладым. Өткім келді. Себебі бұл — әлемдік формат. Ақша не танымалдылық үшін жасалатын жоба емес.
Мен Алматыда жаяу жүрген, жатақхана тұрған адаммын. Қазір үлкен билбордтарда ілініп тұрғанымды көргенде ішім біртүрлі болады. Сезімімді сөзбен айтып жеткізе алмаймын. Кезіңде осы көшелерді жаяу кезіп жүрген адам едім ғой деймін.
Қазақша сөйлейтін көп жас өсіп келеді. Мен сияқты қарапайым адам әлемдік компанияның амбассадоры бола алатыны оларға бейсаналы түрде жігер береді деп ойлаймын.
’98mag: Сіз inDrive қызметінің жаһандық жаңартуларын ілгерілетуге арналған науқан аясында компанияның бренд амбассадоры атандыңыз. Бұл жаңартулар пайдаланушы әрі inDrive қосымшасын басқаларға ұсынатын адам ретінде сізге несімен маңызды?
Нұрлан Қоянбаев: Осыған бет бұрғаны қуаныш қой. Бағаны өзің қоясың, жаңбырлы күндері немесе кептеліс кезінде баға өспейді. Өз басым өте ризамын.
’98mag: Сіздің әріптесіңіздің бірі — әнші Садраддин. Ол жастар арасында дәл осындай сауалнамада көш бастаған. Сіз онымен «Пробкадағы студия» шоуында бірге жұмыс істедіңіз. Сіздің ойыңызша, жастардың оған деген сенімінің себебі не?
Нұрлан Қоянбаев: Садраддин — мықты бала! Энергиясы керемет. Әрбір әні тыңдарман көңілінен шығады. InDrive сауалнамасы жақсы жасалған. Садр сияқты еңбекқор жастар — басқаларға керемет үлгі.
«Пробкадағы студия» — InDrive-тің күшті жобасы. Көбіне қыз балалар жолаушы болып келді. Бәрі Садраддиннің тындарманы екен. Желіден шоу туралы ақпарат көріп келген ғой. Сұрақ қойып жатсам, маған мүлдем қарамайды да. (Күледі) Садраддинге келген бәрі. Жастардың өз жұлдызы болғаны өте маңызды. Мен мұндай үрдіске қуандым.
#серіктестік
